Nieuw onderzoek brengt leesplezier terug bij jongeren
Veel jongeren vinden het lezen van lange teksten steeds minder aantrekkelijk, mede door digitale afleidingen. Om de leesvaardigheid onder jongeren te versterken, starten Elise Swart en Hannah De Mulder een innovatief onderzoek om lezen weer leuk te maken.
Ze willen met behulp van aansprekende materialen zoals strips (denk bijvoorbeeld aan de Donald Duck versie van ‘Don Quichot’ of de graphic novel van ‘De Aanslag’), leerlingen verleiden om stap voor stap de overstap te maken naar langere en complexere teksten.
Waarom dit onderzoek juist nu nodig is
In de media verschijnen steeds vaker zorgwekkende berichten over de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren. Veel leerlingen lezen alleen nog als het moet, en vaak vermijden ze lange teksten. Dit beïnvloedt niet alleen hun taalontwikkeling, maar ook hun sociale vaardigheden. ‘Lezen is goed voor de sociale ontwikkeling, het helpt je om je in te leven in andere perspectieven,' legt Swart (universitair docent bij het Instituut Pedagogische Wetenschappen) uit. ‘Het gaat dus niet alleen om het vergroten van je vocabulaire, maar ook om het ontwikkelen van empathie en kritisch denken.'
'Lezen vraagt om concentratie en die concentratie moet je trainen'
De onderzoekers zien dat kinderen zich steeds minder goed lang kunnen concentreren. Dit komt onder andere door de constante stroom aan informatie en prikkels via digitale media. ‘Lezen vraagt om concentratie en die concentratie moet je trainen. Maar om die concentratievaardigheid te ontwikkelen moet je eerst de interesse voor lezen opwekken.’
De rol van strips als springplank naar langere verhalen
Om de leesdrempel te verlagen, gebruiken Swart en De Mulder (universitair docent aan het Centre for Linguistics) strips als een springplank naar langere verhalen. Ze hopen dat strips, door hun visuele aantrekkingskracht, leerlingen ervan overtuigen dat lezen leuk en ontspannend is. De volgende stap is dat leerlingen uiteindelijk uit zichzelf dikkere boeken gaan lezen. ‘Strips vertellen verhalen op een laagdrempelige manier zonder dat je meteen wordt overweldigd door veel tekst,' zegt De Mulder. ‘Je leert wat een verhaal is, hoe het verteld wordt en je gebruikt actief je eigen verbeeldingskracht. Dat geeft een bepaalde voldoening. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld films, series en games, die een heleboel informatie voor de kijker al invullen.'
Maatschappelijke impact
De beoogde impact van het onderzoek richt zich niet alleen op de schoolse ontwikkeling van jongeren maar ook op het functioneren in de samenleving. ‘Als je laaggeletterd bent dan is het moeilijker om actief deel te nemen aan de maatschappij,' benadrukt Swart. ‘Denk hierbij aan het niet begrijpen van een bijsluiter of het niet goed volgen van het nieuws. Ons onderzoek gaat om veel meer dan alleen maar boeken lezen: het gaat om het ontwikkelen van essentiële vaardigheden.’ Zo draagt hun onderzoek uiteindelijk hopelijk ook bij aan sociale cohesie. ‘Als mensen minder goed kunnen lezen dan ligt meer polarisatie en minder begrip voor elkaar op de loer.’
Een mooie start door Martijn Ridderbos
Het onderzoek krijgt een mooie start dankzij de fondsenwervende steun van Martijn Ridderbos, vice-voorzitter College van Bestuur van de universiteit. Voor zijn afscheid zamelt hij geld in om dit project te realiseren. ‘Zijn bijdrage biedt ons de mogelijkheid om dit onderzoek breed op te zetten,’ zegt Swart. ‘We beginnen nu met een pilot en schalen op als we meer financiering binnenhalen. We willen graag leerkrachten en leerlingen betrekken bij dit proces. Door samen te werken, ontwikkelen we lesmaterialen die aansluiten op de belevingswereld van kinderen én die hun horizon verbreden.’
Met deze unieke interfacultaire samenwerking tussen taalwetenschappers en pedagogische experts, bieden Swart en De Mulder een concrete oplossing voor de dalende leesvaardigheid en leesmotivatie onder jongeren. ‘We zijn blij dat het mede dankzij de steun van Martijn mogelijk is om dit onderzoek te doen, juist nu we ons zorgen maken over geplande bezuinigingen op onderwijs en onderzoek. Elke stap die we zetten is een bijdrage aan de toekomst van alle jongeren in Nederland.’
Ook bijdragen aan dit onderzoek? Bekijk de mogelijkheden op de SteunLeidenpagina voor dit project van Martijn Ridderbos.
Naar de crowdfunding