Prijs voor duurzaam ontwikkelen rozengeur
Duurzame rozengeur die we op grote schaal kunnen produceren. Tobias Fecker werkte deze visie uit in zijn thesis, die hij uitvoerde in een samenwerking van het Institute of Biology Leiden (IBL) met de TU Delft. Hij wint de vierde editie van de Krijn Rietveld Memorial Innovation Award.
De prijs voelt als een grote waardering voor alle moeite die Fecker in zijn thesis heeft gestoken. ‘Ik kreeg de mail om 1 uur ’s nachts en, omdat ik dit echt niet verwachtte, kon ik daarna helemaal niet slapen,’ vertelt hij. ‘Het is ook goed om te zien dat deze prijs de samenwerking tussen universiteiten beloont, want het kan tot geweldige resultaten leiden.’
Ter nagedachtenis aan Krijn Rietveld (1956-2018) hebben het Leids Universiteits Fonds en dsm-firmenich (voorheen Koninklijke DSM) de Krijn Rietveld Memorial Innovation Award in het leven geroepen. Deze jaarlijkse prijs is in 2020 gelanceerd en wordt georganiseerd om excellentie in innovatief onderzoek te belonen, dat tegelijkertijd bijdraagt aan een duurzamere wereld.
Micro-organismen voor duurzame productie
Fecker richtte zich op gist, een micro-organisme dat veel voor biotechnologische productie wordt gebruikt, zoals bio-ethanol. ‘Een goede ontwikkeling, want producten van micro-organismen zijn duurzamer dan van chemische productie. Er zijn minder gevaarlijke chemicaliën nodig, en daarnaast zijn de bijproducten ook minder schadelijk voor het milieu,’ legt hij uit.
Voor zijn onderzoek was Fecker op zoek naar een alternatief voor roosextract. Oorspronkelijk komt rozengeur van het molecuul 2-Phenylethanol, waarvoor tonnen rozenblaadjes nodig zijn. Jaarlijks is er zo’n 5.000 ton extract nodig. De productie is daardoor enorm duur, kost veel grondstoffen en enorme oppervlaktes landbouwgrond. Rozenextract wordt ook chemisch geproduceerd, maar hierbij komen erg schadelijke stoffen vrij.
Gist met rozengeur
‘Daarom zijn we op zoek gegaan naar een gist die de lekker-geurende stof produceerde,’ vertelt Fecker. ‘Die heeft mijn begeleider ontworpen, maar het bleek dat de geurstof giftig bleek voor de gist. Daarom konden we slechts een kleine concentratie van de reuzengeur produceren voordat de organismen stopten met de productie.’
Opschalen en winstgevend maken
De uitdaging voor Fecker was om een proces te ontwerpen die de stof meteen weghaalde bij de gist, zodat die er geen last van zou hebben. ‘Op deze manier konden we veel meer rozenextract produceren. Het was zelfs de hoogste concentratie die iemand tot nu toe heeft bereikt. Daarnaast ontwierp ik een grootschalige productieketen waarin we de stof zouden kunnen produceren. En volgens mijn berekeningen kunnen we de stof met dit proces rendabel en zelfs competitief produceren en op de markt brengen,’ aldus Fecker.
De jonge onderzoeker droomt ervan om hetzelfde te doen voor de productie van chemicaliën. ‘Op dit moment zijn veel processen gebaseerd op olie en andere fossiele brandstoffen. Maar het zou geweldig zijn om een concurrerende bio-productie op te kunnen zetten. Deze prijs geeft me het gevoel dat ik de juiste weg ben ingeslagen en geeft me veel motivatie om deze droom verder na te jagen.’
Pieter Schipper, een van de juryleden: ‘Het onderzoek van Tobias Fecker bevat elementen van biologie, chemische engineering, data science, econometrie en industriële ecologie. Het is, volgens de jury, een geweldig voorbeeld van de breedte van kennis die nodig is om succesvol te zijn in een innovatief bedrijf, en het is ongelooflijk indrukwekkend om al deze aspecten geïntegreerd te zien in een samenhangend masterproject.’