Al tijdens zijn rechtenstudie in de jaren zestig begon Arthur Elias met zijn professionele carrière aan de Rijksuniversiteit Leiden, zoals de universiteit toen nog heette. ‘Ik wilde wat bijverdienen en geschiedenis had altijd al mijn belangstelling gehad, dus ik solliciteerde op een functie student-assistentschap ‘oud vaderlands recht’’, vertelt hij. ‘Omdat mijn cijfer voor dat vak een 5,5 was, dacht ik niet dat ik de baan zou krijgen. Toch werd ik aangenomen en gaf ik werkgroepen aan leeftijdsgenoten. Na mijn afstuderen in 1970 kreeg ik de uitnodiging om een proefschrift te schrijven, zoiets laat je niet lopen. Toen ik na mijn promotie in 1975 gevraagd werd of ik wilde blijven was het antwoord heel simpel: ja.’

'Na mijn afstuderen in 1970 kreeg ik de uitnodiging om een proefschrift te schrijven, zoiets laat je niet lopen'

Historische belastingen

Elias bleef tot zijn vertrek in 2015 verbonden aan de universiteit. In bijna vijftig jaar heeft hij verschillende functies bekleed en veel veranderingen meegemaakt. ‘Eén van de hoogtepunten was dat ik samen met Tom de Smidt, mijn toenmalige hoogleraar, het vak Geschiedenis van het belastingrecht heb kunnen ontwikkelen’, vertelt hij. ‘Historisch gezien zegt belastingrecht veel over de ontwikkelingen in de maatschappij. Zo werd begin negentiende eeuw een nieuwe belasting op hoofddeksels ingevoerd. Men betaalde letterlijk belasting naar draagkracht: de hoge hoed, gedragen door de rijken, werd zwaar belast; de pet, het hoofddeksel van het minder welvarende deel van de bevolking, niet. Zo zijn er tal van voorbeelden waarin belasting iets zegt over het veranderende maatschappijbeeld.’

Bijzondere vriendschap

Een ander hoogtepunt was zijn bezoek aan Zuid-Afrika in 1993, vlak na de afschaffing van de apartheid. ‘Als faculteitsbestuurder werd ik op pad gestuurd om de banden met Zuid-Afrikaanse universiteiten aan te halen’, legt hij uit. ‘Nelson Mandela was nog maar net vrijgelaten, het was een spannende tijd om het land te bezoeken. Het lukte om met vijf universiteiten uitwisselingsovereenkomsten af te sluiten. Een paar jaar later ging ik weer, om te kijken hoe het ging. Opnieuw werd ik hartelijk ontvangen. Daarna volgden uitnodigingen voor gastcolleges en vele vakanties in het land. Door die bezoeken zijn er hechte vriendschappen ontstaan. Zo waren vrienden en collega’s uit Zuid-Afrika aanwezig bij ons huwelijk in 2013 en sprak een van de Zuid-Afrikaanse collega’s bij mijn afscheidssymposium in 2015. Nog altijd zijn de banden heel hecht: in november gaan mijn man en ik weer langs om een feest van een van onze vrienden bij te wonen.’

'Studenten die het financieel wat minder hebben, kunnen met een steuntje in de rug toch buitenlandervaring opdoen’

Steuntje in de rug

De bezoeken aan Zuid-Afrika hebben grote invloed gehad, zowel op Elias’ persoonlijke als professionele leven. ‘Als je je als student of promovendus enkele maanden kan onderdompelen in een andere cultuur, dan verruimt dat je blik’, vertelt hij. ‘Daarom heb ik besloten om de universiteit op te nemen in mijn nalatenschap: via een fonds op naam kunnen toekomstige Leidse studenten en promovendi rechtsgeleerdheid een financiële bijdrage aanvragen voor een studiebezoek aan Zuid-Afrika. Studenten die het financieel wat minder hebben, kunnen met een steuntje in de rug toch buitenlandervaring opdoen.’'

Elias koos niet alleen vanwege zijn warme band met Zuid-Afrika voor dat land in zijn fonds op naam. ‘Zuid-Afrika heeft ook een prachtige moderne grondwet’, zegt hij. ‘De veranderingen na afschaffing van de apartheid gaan moeizaam, maar toch is het gelukt om een volstrekt onafhankelijke rechterlijke macht in stand te houden. Ook zijn er van oudsher juridische banden met het recht in ons land, dus het is een interessant land om te bestuderen.’