Onderzoek naar medicijn tegen neuroblastoom
Neuroblastoom is een tumor in het zenuwstelsel, die voornamelijk bij jonge kinderen voorkomt. Rob van Wijk ging als onderdeel van zijn promotie met hulp van een LUF-subsidie naar het gerenommeerde Dana Faber Cancer Institute. Daar heeft hij onderzoek gedaan naar het bepalen van een werkzame dosering van het medicijn isotretinoïne voor de behandeling van deze soort tumoren.
Voor het onderzoek naar een effectief medicijn tegen neuroblastoom en andere vormen van kanker zijn zebravisjes essentieel. "De zebravis laat zich gemakkelijk genetisch modificeren. In combinatie met de snelle ontwikkeling en groei, en de doorzichtige larven en jonge vissen, kunnen ziekteprocessen zoals de ontwikkeling van de neuroblastoma-tumor, bij levende visjes worden bestudeerd. Door een microscoop uiteraard", aldus Rob van Wijk.
Zo worden ook bestaande en nieuwe medicijnen getest; slinkt de tumor, dan moet het medicijn werken. Maar hoe gekeken wordt om te zien of het medicijn werkt, verschilt bij mensen en zebravisjes. Bij mensen wordt bijvoorbeeld gekeken naar bloedwaardes. In de zebravis wordt in onderzoek momenteel echter nog veel alleen naar de concentratie van het medicijn buiten de vis, in het water, gekeken. Rob van Wijk had daarom als onderzoeksdoel om een werkzame dosering van het medicijn isotretinoïne te bepalen door te kijken naar de medicijnconcentratie in de zebravissen.
Medicijn mogelijk veel krachtiger dan in eerste instantie gedacht
Na zeven dagen is het experiment afgerond en worden de monsters gekoeld naar Leiden verscheept, waar de analyse plaats zal vinden. Uit de eerste metingen komt een ander resultaat dan verwacht: de zebravissen blijken veel sneller het medicijn af te breken dan verwacht.
Aangezien de vissen constant in de medicijnoplossing zwemmen, was de verwachting dat er na verloop van tijd een evenwicht zou ontstaan tussen water en zebravissen, met een constante concentratie in de zebravissen tot gevolg. De concentratie van het medicijn in de vissen neemt echter af totdat de medicijnoplossing weer wordt ververst en dan is te zien dat de vissen weer een nieuwe doses medicijnen opnemen en de concentratie weer stijgt.
"De medicijnconcentratie in de zebravis is gedurende een groot gedeelte van de behandeling veel lager dan verwacht. Deze behandeling is echter wel effectief. Het medicijn lijkt veel krachtiger dan in eerste instantie gedacht."
Om deze bevindingen verder te onderbouwen, wordt er op dit moment gewerkt aan het meten van de medicijnconcentratie in het water waarin deze zebravissen zwommen. Mochten die metingen de observaties in de zebravis bevestigen, dan heeft dat belangrijke implicaties voor het onderzoek. Rob van Wijk licht toe: "De medicijnconcentratie in de zebravis is gedurende een groot gedeelte van de behandeling veel lager dan verwacht. Deze behandeling is echter wel effectief gebleken, met slinking van de neuroblastoma-tumor als resultaat. Dit suggereert dat het medicijn veel krachtiger werkt dan in eerste instantie gedacht."
Ook benadrukken deze resultaten het belang van het bepalen van de medicijnconcentratie in de zebravis. "Als in dit geval de concentratie in het water gebruikt zou zijn voor het ontwerpen van een vervolgstudie, zou gemakkelijk een te hoge dosis kunnen zijn gekozen, met alle gevolgen van dien", geeft Rob van Wijk aan.
Groeien als onderzoeker
Naast de wetenschappelijke resultaten heeft het Rob ook persoonlijk veel opgeleverd. "Ik ben veel dank verschuldigd aan het Leids Universiteits Fonds/Swaantje Mondt Fonds dat dit studieverblijf aan Dana Farber heeft mogelijk gemaakt, het heeft zeker bijgedragen aan zowel mijn persoonlijke als wetenschappelijke ontwikkeling en mij als onderzoeker doen groeien", geeft Rob aan.
Op persoonlijk vlak heeft hij geleerd flexibel om te gaan met de gewoontes en gebruiken waar je in een ander lab aan wordt blootgesteld, op wetenschappelijk vlak staat hem de presentatie die hij heeft gegeven op de wekelijkse labbespreking bij: "Een unieke kans waarop ik gelukkig was voorbereid, om mijn perspectief op het onderzoek te delen. Het mooie aan internationaal wetenschappelijk onderzoek, vind ik dat na slechts een korte introductie alle onderzoekers geïnteresseerd luisterden en kritische vragen stelden, zonder dat mijn achtergrond of leeftijd een rol speelden. Het gaat om de inhoud."