Nieuw leven in het onderzoek naar de evolutie van vleermuizen
In het onderzoek naar de vroege evolutie van vleermuizen is nieuw leven geblazen. Een recent ontdekt vleermuisfossiel heeft nieuwe inzichten opgeleverd over hoe de oervleermuis er heeft uitgezien. Maar hoe past dit fossiel in het grotere plaatje?
Om hier achter te komen is Tim Rietbergen terug gegaan naar de VS om het fossiel verder te bestuderen in het American Museum of Natural History (AMNH) in New York. Mede dankzij een tweede bijdrage van het LUF, heeft zijn succesvolle initiële onderzoek nog een belangrijk wetenschappelijk staartje gekregen.
Op de vraag waar de oudste vleermuizen vandaan komen hebben we nog geen antwoord. Maar het nieuwe fossiel laat wel duidelijk zien dat het leven van de vleermuis, en met name zijn gedrag, er wel degelijk anders heeft uitgezien in het verleden. Tijdens zijn tweede bezoek aan het prestigieuze American Museum of Natural History (AMNH) heeft Tim zich gefocust op het in kaart brengen van de morfologische kenmerken van het nieuwe fossiel en deze toe te voegen aan een bestaande online database van de website MorphoBank. "In totaal heb ik 699 karakters kunnen bestuderen en beschrijven. Om een idee te geven van deze karakters: per tand van een paar millimeter zijn er ongeveer 25 kenmerken beschreven en vergeleken met andere fossiele vleermuisresten, maar ook de hedendaagse vleermuizen (ongeveer 1400 soorten),", aldus Tim.
Maar wat kunnen we met deze kenmerken? Aan de hand van de gescoorde karakters is er een patroon te zien van het ontstaan van belangrijke structuren uit het skelet van de vleermuis. Bij deze oudste vleermuizen is het namelijk heel erg interessant om het gedrag te bestuderen. Door te kijken naar deze kenmerken weten we nu dat vleermuizen vroeger niet gelijk al konden vliegen, en dat het vliegen geleidelijk is ontstaan.
Waarom fundamenteel onderzoek?
Het onderzoek van Tim Rietbergen is fundamenteel onderzoek dat bijdraagt aan een goede basis waarop toegepaste wetenschap kan worden losgelaten. Je hebt nou eenmaal goede basiskennis nodig, voordat je de verdere toepassingen kan onderzoeken. Vleermuizen vormen met ongeveer 1.400 verschillende soorten de twee na grootste groep zoogdieren ter wereld. Ze komen dan ook bijna overal ter wereld voor, met uitzondering van de arctische gebieden en enkele afgelegen eilanden.
"Bij vleermuizen weten we bijvoorbeeld niet eens waar ze vandaan komen, wie de voorouder was, hoe de vlucht is ontstaan of hoe deze dieren echolocatie hebben ontwikkelt. Om hierop antwoorden te vinden moeten we dus kijken naar deze vroegste fossielen.", legt Tim uit.
"Mijn onderzoek zal dan niet direct bijdragen aan het vinden van bijvoorbeeld een nieuw medicijn, maar het vormt wel degelijk de basis voor onderzoeken waarbij vleermuizen centraal staan. Denk daarbij aan onderzoek naar ziektes die verspreidt kunnen worden door vleermuizen, zoals Ebola of Rabiës." Ook in het onderzoek naar ouderdom in zoogdieren spelen vleermuizen een rol. Vleermuizen zijn vaak niet groter dan een muis, maar kunnen al snel vijftien keer zo oud worden. "Dit heeft alles te maken met de lengte van de telomeren op de chromosomen. Bij zulke onderzoeken is het handig om te kunnen vertrouwen op goede basiskennis over de oorsprong en evolutie van vleermuizen."
Van New York naar Mexivo en Peru
Na het onderzoek in New York is Tim doorgevlogen naar het congres van de North American Society of Bat Research in Puerto Vallarta, Mexico.
"Ik heb ook hier veel grote namen uit de vleermuiswereld leren kennen en over verschillende onderzoeken gesproken. Hoe leuk is het om omgeven te zijn met mensen die net zo enthousiast worden van vleermuizen als ik!"
Tim geeft aan dat hij niet alleen enorm veel heeft geleerd van de paar honderd presentaties, maar ook persoonlijk veel heeft gehad aan dit congres: "Dit was mijn allereerste congres, en hoewel ik bijzonder zenuwachtig was, werd ik door de AMNH-familie goed onder de vleugels genomen. Tijdens mijn bezoek aan dit congres ben ik uitgenodigd voor veldwerk in Peru en ben ik betrokken bij vleermuisinventarisaties in Maleisisch Borneo." Een zeer geslaagd congres!